De eerste week ‘coschappen’

17-2
Vandaag begon dan toch echt onze eerste week coschappen, uiteraard zoals een brave student betaamd met het ochtendgebed. Met Dr. Rebbeca heb ik de visites gelopen, ik ben iets meer gaan wennen aan de Engelse uitspraak van verpleging en artsen en ik werd goed betrokken bij het lichamelijk onderzoek en het opstellen van een plan. Dat laatste is nog wel lastig want veel middelen die ik aandroeg waren er niet, zijn te duur of gebruiken ze daar niet. Dr. Rebecca is pas een jaar arts en is erg aardig tegen mij, maar behoorlijk paternalistisch tegenover patiënten en verpleegkundigen. Er moeten altijd handschoenen in de buurt zijn en ze wil dat de patiënten zich wassen voordat zij ze ziet. Bij sommige patiënten snap ik dit wel want er zitten hier en daar behoorlijk vieze wonden tussen. Ook nu zijn er weer behoorlijk wat schrijnende gevallen van mensen die te weinig geld hebben voor behandelingen, dit doet je toch denken hoe goed wij het in Nederland hebben en hoe makkelijk wij geld over de balk gooien als het gaat om de gezondheidszorg. Een meisje van 10 met een botonsteking waardoor je letterlijk onder het scheenbeen door kan kijken die niet genoeg geld heeft voor een behandeling. Maar ook een vrouw die voor haar moeder met een heupfractuur moet zorgen en dat niet meer wil doen omdat ze daardoor haar kinderen thuis niet kan verzorgen: of haar moeder gaat mee met haar gebroken heup, of ze blijft alleen achter in het ziekenhuis zonder dat er iemand voor haar kookt. Erg pijnlijke gevallen. Na de visite mocht ik van de orthopedisch chirurg meedoen met het operatie programma. Ik stond net klaar in mijn operatiepakje toen ineens de chirurg wegliep en ik verbaasd aan iemand vroeg wat er aan de hand was: geen operatie assistent, het hele programma is afgeblazen! Dit terwijl er twee co-assistenten en twee junior-artsen aanwezig zijn die staan te popelen om te helpen met de operatie, maar de chirurg was al verdwenen en ik bleef een beetje verdwaasd achter. Nou was het voor mij niet leuk, maar voor het 5-jarige jongetje dat met een elleboogsfractuur zat te wachten was dit waarschijnlijk onbegrijpelijk. Omdat er verder niets te doen was zijn Foppie en ik maar om 2 uur naar huis gegaan. Bij het guesthouse hoorden we dat de chirurg dit soort dingen vaker flikt omdat hij vindt dat hij niet genoeg geld krijgt, de accountant was furieus en vertelde dat ze al een tijd op zoek zijn naar een vervanger, maar dat hij de enige is en dus een soort machtspositie heeft. Al met al was het voor mij een erg interessante dag, met een wrange nasmaak.
18-2
Dinsdag zijn we voor het eerst op outreach geweest. We zijn naar een klein dorp geweest om daar de bewoners meer te leren over voeding. Met Kate, Radius en een aantal anderen van ‘nutritionward’ hebben we eerst drie kwartier opgepropt over slechte wegen gereden voordat we aankwamen. Er waren veel minder mensen op de bijeenkomst afgekomen dan we hoopten omdat er iets mis was gegaan met de bekendmaking. Ook hier werden wij weer veel te goed behandeld: wij moesten per se op een stoel gaan zitten terwijl de inwoners op de grond voor ons gingen zitten en toen wij ook maar iets in de zon kwamen schoof iedereen op zodat wij weer in de schaduw konden zitten, allemaal heel lief, maar je voelt je er wel ongemakkelijk bij. Radius heeft eerst twee uur lang verteld over ondervoeding, gebalanceerde voeding en het belang van borstvoeding. Er werd alleen Ateso gesproken dus we kregen niet veel mee, maar wat opviel is dat de bewoners erg geboeid aan het luisteren waren en veel vragen stelden. Dit deed ons erg goed, want het gaf aan dat ze zeker bereid waren om hun eetgewoonten te verbeteren. Ook werden we in dit dorp weer even met de neus op de feiten gedrukt: voordat ik naar Oeganda kwam, was mijn verwachting dat ik veel ondervoede kinderen zou zien. Het viel mij de afgelopen week op dat dit niet het geval was, waardoor ik dacht dat het allemaal toch wel mee viel. Hier was dat toch even anders: veel van de kinderen zagen er slecht uit, een kind viel meteen op: een jongetje dat alleen met zijn vader was met duidelijk Marasmus (ernstige ondervoeding), maar hij zat er ook erg versuft bij, een heftig beeld. Er waren ook redelijk wat dikke kinderen, maar dit wilde niet altijd zeggen dat ze goed doorvoed waren. Kwasiorkor is een aandoening waarbij een ondervoed kind oedeem krijgt in het gelaat en buik, waardoor het lijkt alsof ze juist een beetje overvoed zijn, deze kinderen hebben echter een slechte huid en hebben een verminderd bewustzijn. Ook deze waren redelijk te onderscheiden van de gezonde kinderen. Na de voorlichting van Radius was het tijd om de aanwezige kinderen te wegen, meten en het meten van de omtrek van de bovenarm (bij kwasiorkor is deze ondanks het oedeem nog steeds erg dun). We hadden een redelijk plan gemaakt om dit in goede banen te leiden, maar toen we begonnen was het een grote chaos, vooral het meten van de lengte en bovenarm zorgde voor een hoop gekrijs en gedoe bij de baby’s, maar gelukkig had iedereen veel geduld en bovendien was het leuk om het gevoel te hebben dat je iets doet. In totaal waren 7 kinderen zo ondervoed dat we ze een ‘verwijzing’ naar het ziekenhuis hebben gegeven. Helaas kunnen de ouders dit vrijwel nooit betalen terwijl het hele traject ‘slechts’ 15 euro kost. Wij vonden het extra erg voor het jongetje (Patrick) met marasmus, waarvan we te horen kregen dat zijn moeder hem verlaten had en zijn vader geen geld voor goede voeding. Daarom hebben we zijn vader verteld dat wij de kosten van de opname voor onze rekening zouden nemen en dat ze meteen mee mochten in de auto, hier was hij verschrikkelijk blij mee. Kate vertelde de andere ondervoede kinderen dat ook hun kosten zouden worden betaald als ze naar het ziekenhuis zouden komen. Iedereen leek erg tevreden en dankbaar voor onze hulp. Op de terugweg zaten Foppie, Merel en ik moe, maar voldaan de indrukken met elkaar door te nemen van de dag, we kwamen tot de conclusie dat we nu toch echt het primitieve Afrika hadden ervaren.
19-2
Woensdag zouden we naar het eiland gaan midden in Lake Bisina om daar de bewoners te testen op HIV en voorlichting hierover te geven. We zouden om 9 uur vertrekken en waren dan ook netjes op tijd op de afgesproken plek. Merel en Foppie waren langs Patrick gegaan en die vertelden dat hij alle medicatie had gekregen en het iets beter ging. We hadden al verwacht dat we even moesten wachten dus we zaten rustig te praten met een aantal van de HIV verpleegkundigen, tot onze verassing kwamen er 3 ondervoede kinderen die we gisteren hadden gezien opdagen om behandeld te worden. Om 10 uur vroegen we maar eens waarom we nog niet gingen, iets met te weinig geld voor benzine. Na een tijdje was daar een potje voor gevonden, maar toen was er niet genoeg geld om de boot te betalen. Om half elf leek ook dat geregeld te zijn, duurde het nog een half uur voordat de auto voorreed. Instappen? Welnee, laten we eerst nog even een kwartiertje wachten op…nou ja niets geloof ik. Eindelijk zaten we dan in de auto, maar ineens gingen we de verkeerde kant op: er moest nog getankt worden. Vervolgens moesten we nog naar een verpleegkundige om de sleutels op te halen zodat de reddingsvesten konden worden opgehaald en moest de rest van de bemanning nog even lunch halen. Om half 1 waren we dus weer bij het ziekenhuis om de vesten op te halen, conclusie: we hadden makkelijk op onze eigen afdeling nog de visites mee kunnen lopen. Maar dit was eigenlijk veel grappiger om mee te maken. Gelukkig ging het vanaf toen vrij snel. We zijn in twee bootjes het meer over gepeddeld, Merel en ik hebben op verzoek luidkeels allerlei Nederlandse liedjes gezongen en rond een uur of 2 waren we dan eindelijk op de plaats van bestemming. Doordat we zo laat waren, waren veel bewoners alweer vertrokken en was er geen tijd meer om de rest voorlichting te geven over HIV. De bewoners konden zich gratis laten testen op HIV en gelukkig deden velen dat ook. Door middel van een vingerprik en een sneltest hebben we ze getest. Het was best leuk om bezig te zijn en de meeste mensen lieten zich goed prikken, alleen de oudere mensen hadden een dikke eeltlaag op de vingers dus die moest je flink knijpen om er wat bloed uit te krijgen. Met z’n drieën lieten we zien wat een geoliede machine wij Nederlanders kunnen zijn, in een mum van tijd hadden we 72 mensen getest. 1 vrouw was slechts positief, maar toen een verpleegkundige haar de uitslag vertelde, gaf ze doodleuk aan dat ze dit al wist en al werd behandeld! Ze wilde volgens mij alleen even weten of ze het nog steeds had. Eigenlijk dus geen nieuwe gevallen gevonden, wat alleen maar goed nieuws was voor het eiland. De terugweg ging een stuk sneller, maar was eigenlijk minder comfortabel omdat de hele auto werd volgepropt met mensen die mee wilden waardoor we hutjemutje een half uur op elkaar zaten te stinken. Weer terug in het guesthouse was het al weer donker geworden en na een heerlijke spaghetti (op verzoek van Foppie) van Grace hebben we nog een spelletje Catan gedaan. Morgen weer een ‘normale’ dag in het ziekenhuis.


20-2
Op donderdag heb ik de hele dag meegedaan met de orthopedische operaties. Deze keer gingen ze gelukkig wel door, maar ik moest uiteraard wel ruim een uur wachten op de eerste operatie. Het operatie ‘complex’ is een vrij oud gebouw met overal open ramen waar jan en alleman naar binnen kan komen. De operatieruimte is wel afgesloten van de buitenlucht door simpele klapdeuren en jezelf steriliseren doe je met een stuk zeep. Ik mocht iedere keer steriel (lees: relatief iets schoner dan de rest van het ziekenhuis) aan tafel staan, dus ik kon mooi meedoen met de operaties. De eerste was een nare onderbeensfractuur van 2 weken oud (de patiënt was eerst bij een lokale medicijnman geweest voordat hij in het ziekenhuis kwam), dus die moest eerst gebroken worden voordat hij weer goed gezet kon worden. Toen het been weer recht was gezet kwam het interessante gedeelte: er moest een plaat op het onderbeen gezet worden. Er kwam toen een grote bak met allemaal RVS schroeven waar de chirurg er een paar van uitkoos. Daarna kwam er een industriële boor van het merk Bosch aan te pas. Deze werd in een ‘steriele’ kous gestopt en vervolgens gingen we aan het boren, ik kon mijn lachen niet inhouden hoeveel de Gamma dit ziekenhuis zou kunnen sponsoren. Na de operatie hebben we de wond in mijn ogen redelijk steriel dichtgemaakt. De volgende twee operaties waren kleine operaties waarbij ik niet zoveel kon doen, beide ontstoken botten waarvan deze snel werden schoongemaakt en ook behoorlijk steriel werd gewerkt. Hoewel ook hier echt iedereen in en uit de operatie kamer mocht lopen, vaak zonder mondkapje. Bij de laatste operatie mocht ik veel doen om een heupfractuur weer te herstellen, hier werd behoorlijk steriel gewerkt en met een stapel schroeven erin was het zo gepiept. Eindelijk had ik dan een volle dag op het ziekenhuis meegemaakt, ik was pas om 5 uur klaar. Foppie en Merel waren al om 12 uur klaar, maar hebben ook niet stil gezeten. Omdat wij niet verwacht werden in het hostel moeten wij er over ruim een week voor 3 weken uit. Foppie en Merel hebben heel Kumi afgezocht en een prachtige deal gesloten bij het lokale hotel waar we voor dezelfde prijs een stuk meer luxe zullen hebben.
21-2
Vandaag was weer een gewone dag in het ziekenhuis. Ik heb met Dr. Rebecca de visites gelopen, ik mag steeds meer van haar doen. Het was mijn laatste dag op de chirurgie en ik merk dat ik mijn ogen heb uitgekeken, maar dat ik de interne casussen nog wel een stukje interessanter vind. Vanmiddag waren we door Radius uitgenodigd voor een groot feest op een veld dichtbij Kumi. Wij hadden veel dansen en muziek verwacht, maar het bleek een openingsceremonie en bedankfeest voor Habitat forHumanity omdat 40 weduwen hun nieuwe huizen mochten betreden. We voelde ons als enige blanken niet echt op onze plek, maar we moesten op de VIP plekken zitten en iedereen was heel blij met ons terwijl we helemaal niets hadden gedaan voor ze, dit maakte het allemaal nog ongemakkelijker. Gelukkig was er ook een hoop muziek en dansen en vonden ze het nog leuker toen ik met de nieuwe bewoners mee begon te dansen. Er waren enorm veel toespraken van allerlei hoge piefen en om het nog ongemakkelijker te maken werden wij ook naar voren geroepen om een korte toespraak te houden. Ik vond dit veel te veel eer voor iets waar wij helemaal niets mee te maken hebben gehad, maar blijkbaar vinden ze het een eer als er gasten op hun feest komen en wilden ze dolgraag weten wie we waren dus ik heb ze maar uitvoerig bedankt en gecomplimenteerd om vervolgens nog ongemakkelijker weer op mijn plek te gaan zitten. Het was wel een erg leuk feest om te zien, iedereen was heel vrolijk en zelf de minister van Teso (de regio waar wij zitten) danste en zong vrolijk mee (iets wat ik Mark Rutte niet zo snel zie doen). We werden nog uitgenodigd om mee te doen met het buffet, maar dat vonden we te veel eer. Bovendien is inmiddels de eerste regen gevallen hier en kwamen er weer behoorlijk donkere luchten aan. Komend weekend gaan we naar Mbale om daar even lekker bij te komen met pizza en een zwembad!